چگونگي مصرف گانودرما

گانودرماي خشك شده كاملا سخت مي باشد و مولكول‌هاي دارويي در ميان كيتين غير قابل هضم قرار دارند. گانودرما به صورت دمنوش و يا عصاره مصرف مي‌شود كه از عصاره آن در توليد مكمل‌ها استفاده مي‌شود. مطمئن ترين روش، مصرف گانودرما به صورت دمنوش و دم كردن آن به مدت طولاني مي‌باشد تا مولكولهاي دارويي آزاد شده و به درون آب وارد شوند.

براي دم كردن گانودرما، نياز به آب و قارچ خشك و يا پودر شده مي باشد. براي استخراج مولكول‌هاي دارويي گانودرماي پودر شده بهتر است. هرگز از لوازم خانگي براي پودر كردن استفاده نكنيد، چون به احتمال زياد تيغه دستگاه خواهد شكست. به منظور استخراج كامل مولكولهاي دارويي، پودر قارچ را درون آب در حال جوش بريزيد و بگذاريد، تا ۲ ساعت دم بكشد و سپس بعد از صاف كردن، دمنوش را صرف كنيد. فرآيند دم كردن را تا جايي كه نوشيدني بدون رنگ و مزه شود مي توانيد ادامه دهيد.

ميزان مصرف استاندارد توصيه شده گانودرما روزانه بين ۳ تا ۵ گرم است، هرچند مصرف تا ۱۵ گرم نيز براي بيماري‌هاي جدي تجويز شده است. ۳ گرم قارچ حدودا معادل يك قاشق غذاخوري سر پر است. همچنين با توجه به مزه تلخ اين نوشيدني مي توانيد تركيبات گياهي ديگر مانند زنجبيل يا چاي سبز به دمنوش اضافه كنيد يا با عسل نوشيدني را صرف كنيد. دمنوش را تا چند روز مي توانيد در يخچال نگه داري كنيد. بنابراين مي توانيد جهت صرفه جويي در وقت، مقادير زياد آن را يكجا دم كرده و در يخچال نگه داري نماييد.

مصرف قارچ به صورت دمنوش و عصاره امن است، هرچند خوردن پودر آن براي بيش از يك ماه احتمالا ناايمن باشد و داراي اثرات مخربي بر روي كبد باشد. قارچ گانودرما همچنين در موارد نادري مي تواند باعث ناراحتي معده و خشكي دهان ، گلو و ناحيه بيني شود كه همراه با خارش اتفاق مي‌افتد. توصيه مي‌شود در صورتي كه براي اولين دفعه قصد مصرف گانودرما را داريد مقدار كمي از آن را مصرف كنيد تا از واكنش‌هاي شديد پرهيز شود. همچنين در مورد مصرف قارچ گانودرما در زمان بارداري يا شيردهي ، اطلاعات كافي وجود ندارد. توصيه مي‌شود در قسمت امن بمانيد و از استفاده خودداري كنيد.

مكمل‌هاي گانودرما

در فضاي مجازي تبليغات زيادي در مورد مكمل‌هاي گانودرما همچون قهوه گانودرما و لزوم مصرف گانودرما همراه با تركيبات ديگر ديده مي‌شود. تحقيقات زيادي نشان مي دهد كه گانودرما به تنهايي خواص زيادي دارد اما هيچ پشتوانه علمي براي مزيت قهوه گانودرما نسبت به دمنوش آن وجود وجود ندارد. متاسفانه در بازاريابي قهوه گانودرما براي فروش محصولات و توجيه قيمت بالاي آن حرفهايي بعضا دروغ از قبيل الزام به مصرف گانودرما همراه با كافئين با دز مشخص و يا سمي بودن مصرف گانودرما به تنهايي! گفته مي‌شود كه همانطور كه گفته شد هيچ مبناي علمي ندارد. همچنين اخيرا مطالعه‌اي توسط مجله Nature ، كه معتبرترين مجله علمي دنيا مي‌باشد، منتشر شده كه نشان مي‌دهد از ۱۹ محصول از انواع مكمل‌ ها

موجود در بازار آمريكا تنها ۵ محصول (۲۶٪) داراي كيفيت مناسب و حاوي تركيبات دارويي موجود در قارچ گانودرما مي‌باشد با توجه به شناختي كه از كشور خود داريم توصيه مي شود كه گانودرما را حتي الامكان به صورت قارچ كامل تهيه كنيد و با مراجعه به عطاري‌ها پودر كردن آن را انجام دهيد و از خريد پودر مكمل‌هاي حاوي گانودرما اجتناب كنيد. مصرف گانودرما به تنهايي كاملا امن است و هيچ نيازي به مصرف آن همراه با تركيبات ديگر نمي‌باشد.

خاكدهي بستر كشت (Casing)

زمان اعمال خاك پوششي موقعي است كه ميسليوم به خوبي در كمپوست رشد كرده است كه معمولاً ۱۴ تا ۱۷ روز پس از مايه زني است. قبل از اعمال خاك پوششي، كيفيت كمپوست بايستي به صورت عيني بررسي شود و حضور مناطق مشكل‌دار چك شود.

ضرورت خاكدهي

پوشش سطح بستر كشت با خاك يكي از مراحل مهم در فرآيند توليد قارچ دكمه‌اي است. استفاده از خاك پوششي در حقيقت براي تبديل مرحله رويشي به مرحله زايشي بسيار ضروري است. پوشش بستر كشت با لايه‌اي از خاك پوششي به عمق ۳.۵ تا ۴.۵ سانتي متر ميكروكليماي ويژه ايجاد مي‌كند كه به توليد اجسام ميوه‌اي كمك مي‌نمايد. اين لايه از نظر خصوصيات تغذيه‌اي با كمپوست متفاوت است. خاك پوششي مي‌تواند مقدار زيادي آب در خود ذخيره كند و در موقع لزوم آن را در اختيار ميسليوم قرار دهد. علاوه بر اين، محيط ويژه‌اي در لايه خاك پوششي بوجود مي‌آيد كه براي توليد ميسليوم قارچ و همچنين ميكروارگانيسم‌هاي مورد نياز براي ميوه‌دهي قارچ مطلوب مي‌باشد. برخي از دلايل لزوم استفاده از خاك پوششي عبارتند از:

۱. خاك پوششي هيچ گونه غذايي براي ميسليوم قارچ دكمه‌اي فراهم نمي‌كند. لذا زماني كه ميسليوم قارچ دكمه‌اي با محيط فاقد مواد غذايي مواجه شود، توليد اندام باردهي تحريك مي‌شود.

۲. خاك پوششي رطوبت لازم را براي ميسليوم فراهم مي‌كند و از هدر رفتن رطوبت نيز جلوگيري مي‌نمايد. تحقيقات نشان داده است كه يك رابطه معني داري بين سطح تنش رطوبتي در خاك پوششي و تشكيل اندام باردهي وجود دارد. يك لايه خشك يا شور، مي‌تواند توليد را متوقف كند، درحاليكه تنش رطوبتي كم، تشكيل اندام‌هاي باردهي را بيشتر مي‌كند. توليد اندام باردهي در بستر كشتي كه خاك پوششي ندارد انجام نمي‌شود چرا كه تنش رطوبتي در سطح چنين بستر كشتي، بسيار بالا است.

3. خاك پوششي باعث استقرار اندام‌هاي باردهي مي‌شود.

4. ميكروارگانيسم‌هايي در خاك پوششي وجود دارند كه باعث فعال شدن ژنهاي عامل توليد اندامهاي زايشي مي‌شوند. گروهي از اين ميكروارگانيسم‌ها باكتري‌هايي از جنس سودوموناس (Pseudomonas putida)) مي‌باشند. بنابراين در هنگام پوشش بستر كشت بايستي از خاكي استفاده نمود كه تمامي‌چهار هدف گفته شده در بالا را برآورده سازد.

تصوير زير بستر آماده براي خاكدهي را نشان ميدهد. اين تصوير را يكي از همكاران در يكي از گروههاي مرتبط با توليد قارچ گذاشته بودند.

اثر خاك پوششي بر قارچها

نوع خاك پوششي اثر زيادي بر وزن قارچ و اندازه آن دارد. هر چه بافت خاك سنگين تر باشد، وزن قارچ‌ها سنگين تر خواهد بود. در خاك سنگين تعداد قارچها در واحد سطح كاهش پيدا مي كند، چون ميسليوم كمتري در خاك سنگين رشد مي كند. خاك سنگين به طور كامل توسط ميسليوم قارچ كلونيزه نمي شود. در نتيجه خاك ديرتر خشك مي شود. وقتي كه ميسليوم كمتري در خاك وجود داشته باشد، تعداد ته سنجاقي هاي كمتري در واحد سطح تشكيل مي شود.
از طرف ديگر در خاكهاي سبك، تعداد ته سنجاقي هاي زيادي در واحد سطح تشكيل مي شود. مهمترين مشكل تعداد قارچ زياد در واحد سطح اين است كه همه آنها به قارچ كامل تبديل نمي شوند و پين مردگي زياد مي شود. نكته مهم در انتخاب خاك پوششي اين است كه هميشه بافت آن ثابت باشد. يعني هر دفعه از يك تركيب جديد استفاده نشود چون با تغيير بافت و ظرفيت نگهداري آب آن، نحوه مديريت آن تغيير مي كند كه موضوعي مشكل ساز خواهد بود.
براي توليد قارچهاي با كيفيت، ثبات ميزان تبخير از خاك پوششي لازم است. زماني اين ثبات حاصل مي شود كه خاك پوششي به اندازه كافي حاوي فيبرهاي بلند باشد. اين فيبرها مانع از به هم پاشيدگي بافت خاك بعد از آبياري مي شوند. در خاك پوششي خشك، ميسليوم هاي ضعيف بهتر رشد مي كنند كه خصوصيت مطلوبي نيست. ولي در خاك مرطوب بيشتر ميسليومهاي قوي رشد مي كنند. اگر خاك پوششي خيلي ريز باشد (شني)، ميسليوم ها همه فضاي خاك را پر مي كنند و جايي براي ذخيره آب باقي نمي گذارند.
آزمايشات نشان داده است كه در خاك پوششي باكتريهايي هستند (سودوموناس پوتيدا)كه موجب القاي پين دهي در ميسليوم‌ها مي شوند. البته نقش هاي ديگري هم براي آن در نظر گرفته‌اند. بنابراين خاك پوششي را بهتر است استريل نكنيم ، بلكه پاستوريزه كنيم تا جمعيت اين باكتريهاي مفيد كاملا از بين نروند.

كاربرد ديگ بخار در پرورش قارچ چيست؟

مؤثرترين عامل براي پرورش قارچ دماي محيط پيرامون آن است، دما بر رشد قارچ و كيفيت آن تأثير مستقيم دارد. تغيير دما مي‌تواند باعث كاهش رشد قارچ شود. مقدار درجه حرارت براي پرورش قارچ بين 23 تا 25 درجه سانتي‌گراد مي‌باشد. همان‌طور كه گفته شد كاهش دما بر رشد قارچ تأثير مستقيم دارد. بدين‌صورت كه اگر دما كمتر از 10 درجه سانتي‌گراد شود كاهش رشد قارچ را در پي خواهد داشت و اگر دما بيش از 30 درجه سانتي‌گراد شود باعث از بين رفتن مواد اوليه توليد قارچ مي‌شود. دومين پارامتر براي پرورش قارچ ميزان رطوبت محيط مي‌باشد. حال سؤال اينجاست به چه دليل بايد از ديگ بخار براي پرورش قارچ استفاده كرد و كاربرد ديگ بخار در پرورش قارچ چيست؟ چرا ديگ بخار پرورش قارچ؟ روش‌هاي مختلفي براي رسيدن به دماي مطلوب در پرورش قارچ استفاده مي‌شود اما براي پرورش قارچ فقط دما مهم نيست بلكه رطوبت نيز تأثير بسزايي دارد. كاربرد ديگ بخار در پرورش قارچ علاوه بر كنترل دما باعث حفظ رطوبت محيط مي‌شود. در ادامه روش‌هاي مختلف پرورش قارچ ازجمله استفاده از وسايل گرمايشي مانند بخار، هيتر، لوله‌هاي‌آب‌گرم رطوبت‌ساز و هيتر را موردبررسي قرار مي‌دهيم.

نكته: اغلب پرورش قارچ در فصل زمستان انجام مي‌شود. متعادل‌سازي دما در فصل زمستان نسبت به ساير فصل‌ها دشوارتر مي‌باشد. همچنين بايد در نظر داشت كه فقط متعادل كردن دما در فصل زمستان براي پرورش قارچ مطرح نمي‌باشد و بايد رطوبت را نيز كنترل نمود تا بتوان قارچ‌هاي باكيفيت بالا پرورش داد.

توليد قارچ نيازمند آگاهي و آموزش هاي لازم در اين زمينه مي باشد. در ابتدا يك تعريفي از قارچ داشته باشيم و شرايطي كه مي توان قارچ را در آن پرورش داد، تعريف مي كنيم.

قارچ چيست؟

قارچ موجودي است كه هيچ اندام فتوسنتزي ندارد، ساقه و برگ نيز ندارد؛ بنابراين گياه نيستند و از طرفي از لحاظ ساختار نيز به جانوران شبيه نيستند و بسيار ساده تر از گياهان و جانوران هستند؛ بنابراين قارچ ها را در دسته اي جداگانه طبقه بندي مي كنند. قارچ دكمه اي با زندگي روي مواد آلي مرده، غذاي مورد نياز خود را بدست مي آورد كه به اين مواد آلي مرده، كمپوست مي گوييم.

كمپوست چيست؟

كمپوست، مخلوط بقاياي حيواني و گياهي است. دليل لزوم وجود اين دو ماده در كمپوست اين است كه در اثر فعاليت ميكروارگانيسم ها، مواد معدني، كربوهيدرات ها و پروتئين هايي كه داخل اين بقايا وجود دارد، به شكل قابل جذب براي قارچ در مي آيد و قارچ مي تواند از آن تغذيه كند.

پنج ماده اصلي در ساخت كمپوست، آب، كاه و كلش، كود مرغي، نيتروژن و سنگ گچ مي باشد كه نسبت استفاده از اين مواد اوليه در فرمول هاي مختلف كمپوست سازي ممكن است، متفاوت باشد.

طراحي سالن پرورش قارچ:

اكثر سالن هاي پرورش قارچ دكمه ­اي در ايران، داراي ديوارهاي بتوني و كف موزاييك مي باشند. ليكن براي واحدهاي صنعتي از ديوارهاي كه عايق هستند، استفاده مي ­كنند.

براي سقف سالن­ ها پليت، تيرچه بلوك و يا بلوك همراه فوم بكار مي‌برند. معمولاً ابعاد سالن‌ها را (۲۱-۱۸)× ۶ متر با ارتفاع ۴/۵ متر در نظر مي­ گيرند كه اين ابعاد در واحدهاي مختلف متغير است. در سالن يك شيب ملايم به مقدار يك سانتي­ متر از ابتداي سالن به انتهاي آن و از كناره ­ها به سمت وسط سالن به مقدار ۲ سانتي­ متر جهت جلوگيري از تجمع آب در زمان شستشوي كف، وجود دارد.

قفسه بندي سالن پرورش قارچ:

استفاده از عرض ۱۴۰ سانتي‌متر و ۱۶۰ سانتي‌متر در كشور ما مرسوم است كه با سايز ۱۴۰ سانتي‌متر، كار كارگر داخل سالن راحت‌تر است ولي اغلب از سايز ۱۶۰ سانتي­ متر جهت افزايش سطح زير كشت استفاده مي‌كنند. البته با توجه به وضعيت عرض سالن و محدوديت‌هاي هر محل بايد جداگانه طراحي شود.

فاصله بين طبقات ۶۵ تا ۷۰ سانتي‌متر مناسب است كه كار كارگران راحت‌تر باشد و اختلاف حدود ۲۰ سانتي‌متر طبقه اول از كف سالن جهت شست‌وشو و نظافت در پايان هر مرحله كاري، لازم است.

در توليد قارچ، جنس قفسه بندي بسته به ميزان هزينه اي كه براي آن در نظر گرفته مي شود، متفاوت است؛ سازه پروفيل ساختماني با آهن سياه، لوله و پروفيل صنعتي را مي توان براي قفسه بندي در نظر گرفت.

معمولاً از سازه لوله بدليل هزينه نسبتاً مناسب نسبت به روش‌هاي ديگر، استقامت و مقاومت نسبت به روش‌هاي ديگر به علت نوع سازه و همچنين شكل‌پذيري به مراتب بيشتر استفاده مي شود.

هميشه قبل از راه اندازي سالن خود، آموزش دقيق و عملي پرورش قارچ دكمه اي بسيار حائز اهميت است به طوري كه شناخت دقيق از تك تك مراحل پرورش، دانستن شرايط محيطي و تنظيم صحيح آن، داشتن آگاهي لازم براي خريد تجهيزات و قفسه بندي و … مي تواند در موفقيت و افزايش عملكرد يك سالن پرورش قارچ نقش بسيار مهمي داشته باشد. دوره جامع عملي پرورش قارچ دكمه اي به صورت صفر تا صد، تمامي آنچه براي پرورش قارچ دكمه اي بايد بدانيد را در اختيار شما قرار مي دهد؛ لينك زير را از دست ندهيد.

مراحل توليد قارچ:

پس از ورود كمپوست به سالن پرورش قارچ، ۴ مرحله ريسه دواني در كمپوست، ريسه دواني در خاك پوششي، هوادهي و باردهي طي مي‌شود كه در هرمرحله دما، رطوبت و … سالن بايد كنترل شود.

۱- ريسه دواني در كمپوست:

اين مرحله ۱۴-۱۷ روز طول مي‌كشد. در اين مرحله دماي ۲۵ درجه سانتي گراد را براي ميسيليوم ها فراهم نموده تا در كمپوست رشد كنند و به‌اصطلاح به‌خوبي سفيد كند.

در اين مرحله رطوبت محيط حدود ۹۰ تا ۹۵% در نظر گرفته مي‌شود تا علاوه بر تأمين رطوبت مورد نياز كمپوست از خشك شدن نيز جلوگيري شود. در طول اين مدت بايد سطح كمپوست با روزنامه پوشيده شود و سطح روزنامه‌ها با آبپاش آبياري شود.

معمولاً ميزان Co₂ در اين مرحله در بستر ۵۰۰۰-۱۰۰۰۰ ppm مي‌باشد.

۲- ريسه دواني در خاك پوششي:

پس از سفيد شدن كمپوست، ادامه‌ي رشد رويشي ميسليوم ها بايد در خاك‌پوششي صورت گيرد. علاوه بر اين‌كه در اين مرحله عمل اختلاط كمپوست و خاك پوششي بايد صورت گيرد و شرايط محيطي لازم نيز بايد فراهم گردد. نحوه ي مخلوط شدن و زمان آن متفاوت است كه بسته به آن، عمل مخلوط شدن خاك و كمپوست را رافلينگ يا ككينگ مي گويند.

۳- هوادهي:

پس از سفيد شدن ميسيليوم ها در خاك پوششي، بايد از رشد رويشي ميسليوم جلوگيري كنيم و آن را وادار كنيم تا وارد فاز زايشي شود؛ به همين دليل هوادهي مي‌كنيم يعني دما و co2 را كاهش داده و شرايط محيطي ويژه‌اي براي ميسليوم ها فراهم مي‌كنيم تا وارد فاز زايشي و توليد اندام بارده قارچ شوند. در فاز زايشي اندام‌هاي باردهي قارچ در شرايط شوك دهي تشكيل مي‌شود و رشد مي‌كند و حفظ شرايط رشد ميسليوم و اندام‌هاي باردهي مهم‌ترين كاري است كه بايد انجام شود.

۴- باردهي:

پس از ۷ روز بعد از شوك دهي قارچ وارد مراحل ته سنجاقي و رشد و نمو اندام باردهي قارچ مي‌شود. با تشكيل اندام بارده، بايد شرايط را براي رشد و نمو آن فراهم كنيم تا تبديل به قارچ شوند.

دما، رطوبت و غلظت Co₂ از مهم‌ترين فاكتورهاي محيطي براي تشكيل اندام بارده قارچ هستند. بهترين دما براي تشكيل اندام بارده قارچ ۲۰ درجه سانتي گراد در كمپوست و دماي ۱۸ درجه سانتي گراد براي هوا مي‌باشد. غلظت Co₂ ناشي از ميزان توليد Co₂ از ميسليوم ها و ميزان Co₂ موجود در هواي تازه مي‌باشد. غلظت كل Co₂ براي تشكيل اندام بارده بين ۲۰۰۰-۶۰۰۰ ppm باشد.

برداشت قارچ ها در مرحله اول را فلش اول مي گويند. پس از برداشت اول با تميز كردن سطح بستر از قارچ هاي باقيمانده و آبياري مجدد، پين هاي فلش دوم شروع به رشد كرده و در نهايت برداشت دوم و سوم نيز خواهيم داشت كه به آن ها فلش دوم و فلش سوم گفته مي شود.

مزيت‌هاي توليد قارچ صدفي نسبت به قارچ دكمه‌اي

روش هاي مرسوم آماده سازي بستر كشت براي قارچ صدفي

شور شدن خاك پوششي

حذف آلودگي‌هاي خاك پوششي

بازيافت خاك پوششي

معرفي قارچ شاه صدف (ارينجي)