تخته كوبي يعني فشرده سازي و متراكم نمودن كمپوست به منظور اتصال بهتر اجزاي بستر، جهت حفظ رطوبت و تنظيم سرعت تهويه هوا در كمپوست تا ميسليومهاي قارچ بهتر بتوانند كمپوست را اشغال نمايند. اينكه تخته كوبي انجام شود و يا نشود و چه موقع انجام شود به رطوبت و فشردگي و يا تراكم كمپوست بستگي دارد.
تعريف تراكم مناسب:
نشانه تراكم مناسب اين است كه اگر با پنجه دست كمپوست را فشار دهيد، حالت فنري داشته باشد و پس از برداشتن فشار دست، به حالت اول خود برگردد. اگر كمپوست در اثر فشار دست ارتفاعش (ضخامتش)كمتر نشود، تراكم آن كمپوست زياد است و اگر فشرده شد و ارتفاع آن كمتر شد و به حالت اول برنگشت، تراكم آن كم است.
تعريف رطوبت مناسب:
رطوبت مناسب براي كمپوست آماده مايه زني ۶۷% ذكر شده است. يكي دو درصد كمتر و يا بيشتر مشكل چنداني ايجاد نمي كند.
تخته كوبي را مي توان در زمان هاي ذيل انجام داد:
الف: در روز اول ورود كمپوست
ب: در روز قبل از خاك دهي
ج: هر دو زمان فوق
اگر كمپوستي كه به سالن شما وارد مي شود رطوبت و تراكم آن مناسب باشد، در روز اول ورود به سالن به تخته كوبي نياز ندارد. اگر رطوبت و تراكم آن زياد است، نه تنها به تخته كوبي نياز ندارد، بلكه بايد به طريقي تراكم كمپوست را با چارشاخ زني كم نمود و ساختمان آن را شل كرد. بعضي مواقع دوستان از اين بابت شكايت مي كنند كه در حاليكه دماي سالن را به ۲۴ رسانده اند، دماي كمپوست از ۳۲ پايين تر نمي آيد. يكي از دلايل اينكه دماي كمپوست در سالن از دماي هواي سالن تبعيت نمي كند، همين رطوبت بالا و تراكم زياد كمپوست مي باشد. البته يادآوري مي شود كه دماي كمپوست با تاخير از دماي سالن تبعيت مي كند و اين تاخير گاهي تا ۴۸ ساعت و يا بيشتر هم مي رسد. در حالت معمول دماي كمپوست نبايد بيش از دو درجه از دماي سالن بيشتر باشد.
اگر تراكم و رطوبت كمپوست در بدو ورود كم باشد، براي افزايش تراكم آن بايد در همان روز اول اقدام به تخته كوبي كرد. با تخته كوبي رطوبت و دماي كمپوست حفظ مي شود و ميسليوم ها بهتر مي توانند كمپوست را اشغال نمايند.
با توجه به اينكه در راه حمل از كمپوست سازي تا سالن توليد، بلوكهاي كمپوست فشرده مي شوند، به ندرت در بدو ورود نياز به تخته كوبي پيدا مي شود. اما بعد از اشغال كمپوست توسط ميسليوم ظرف ۱۴ روز، در روز قبل از خاك دهي عموما تخته كوبي ضرورت پيدا مي كند. چون در طي اين مدت قسمتي از كمپوست توسط ميسليومها مصرف شده و به صورت گرما و گاز كربنيك خارج شده است. در نتيجه بافت كمپوست متخلخل، و تراكم آن كمتر شده است.. براي افزايش تراكم كمپوست به حد مورد نياز، قبل از خاكدهي تخته كوبي لازم است، چه روز اول ورود كمپوست تخته كوبي شده باشد و يا نشده باشيد.
چرا تخته كوبي مي كنيم؟
من در طي ۲۰ سال مطالعاتم در منابع تاكيد زيادي بر تخته كوبي نديده ام. مثل ككينگ و رافلينگ، تخته كوبي جزو واجبات نيست. بدون انجام اينها هم مي توان به عملكرد قابل قبولي دست يافت. اگر منظور از تخته كوبي پر نمودن فاصله بلوكهاي كمپوست بعد از چيدن آنها روي قفسه ها است، اين كار ضرورت دارد. چون براي خاكدهي بايد سطح بستر مسطح و يكنواخت باشد. البته اسم اين عمل را مسطح نمودن بستر بگذاريم، با مسماتر است. اصطلاح تخته كوبي براي اين كار، مناسب نيست.
مسطح نمودن بستر را تا قبل از خاك دهي،هر موقع مي توان انجام داد. اگر نيازي به دستورزي براي فشرده سازي بستر و يا كنترل رطوبت آن وجود ندارد، هرچه ديرتر اين عمل مسطح نمودن انجام شود بهتر است. چرا؟
اگر فقط هدف از مسطح نمودن بستر براي اعمال خاك پوششي است، روز قبل از خاك دهي بهترين موقع براي اين كار است. چون كمپوست كاملا توسط ميسليوم قارچ دكمه اي اشغال شده است و خطر آلوده شدن آن توسط عوامل همسطح سازي، خيلي كمتر مي باشد. مطمئن باشيد كه بعد از مايه زني كمپوست، با هر دفعه دستكاري كمپوست، خطر انتقال آلودگي ها به ان بيشتر مي شود. اگر شرايط كمپوست خريداري شده ايده آل است، حتي پلاستيكهاي روي كمپوست ها را هم دست نزنيد. حتي تا روز قبل از خاكدهي، يكبار هم وارد سالن نشويد، مگر براي بررسي بستر از نظر آلودگي ها. چه لزومي دارد كه پلاستيك رويي بلوك را برداريد و باز رويش پلاستيك يك بار مصرف و يا روزنامه آلوده به انواع قارچها و عناصر سنگين و سمي پهن كنيد؟ آخر اين چه كاري است؟ پلاستيك روي كمپوست هم باعث حفظ رطوبت كمپوست مي شود و هم توسط منافذي كه دارد، اجازه مي دهد كه به راحتي تبادل هوا بين بستر و هواي سالن صورت پذيرد. اگر غير از اين بود چرا واحد هاي توليد كمپوست سطح رويي بلوك هارا سوراخ مي كنند؟ فقط براي فاصله زماني چند ساعت حمل؟ قطعا جواب منفي است. چون درطي حمل توسط كاميون، كمپوست ها روي هم چيده مي شوند و آن منافذ هم توسط بلوكهاي فوقاني مسدود مي شود.
