توليد قارچ نيازمند آگاهي و آموزش هاي لازم در اين زمينه مي باشد. در ابتدا يك تعريفي از قارچ داشته باشيم و شرايطي كه مي توان قارچ را در آن پرورش داد، تعريف مي كنيم.

قارچ چيست؟

قارچ موجودي است كه هيچ اندام فتوسنتزي ندارد، ساقه و برگ نيز ندارد؛ بنابراين گياه نيستند و از طرفي از لحاظ ساختار نيز به جانوران شبيه نيستند و بسيار ساده تر از گياهان و جانوران هستند؛ بنابراين قارچ ها را در دسته اي جداگانه طبقه بندي مي كنند. قارچ دكمه اي با زندگي روي مواد آلي مرده، غذاي مورد نياز خود را بدست مي آورد كه به اين مواد آلي مرده، كمپوست مي گوييم.

كمپوست چيست؟

كمپوست، مخلوط بقاياي حيواني و گياهي است. دليل لزوم وجود اين دو ماده در كمپوست اين است كه در اثر فعاليت ميكروارگانيسم ها، مواد معدني، كربوهيدرات ها و پروتئين هايي كه داخل اين بقايا وجود دارد، به شكل قابل جذب براي قارچ در مي آيد و قارچ مي تواند از آن تغذيه كند.

پنج ماده اصلي در ساخت كمپوست، آب، كاه و كلش، كود مرغي، نيتروژن و سنگ گچ مي باشد كه نسبت استفاده از اين مواد اوليه در فرمول هاي مختلف كمپوست سازي ممكن است، متفاوت باشد.

طراحي سالن پرورش قارچ:

اكثر سالن هاي پرورش قارچ دكمه ­اي در ايران، داراي ديوارهاي بتوني و كف موزاييك مي باشند. ليكن براي واحدهاي صنعتي از ديوارهاي كه عايق هستند، استفاده مي ­كنند.

براي سقف سالن­ ها پليت، تيرچه بلوك و يا بلوك همراه فوم بكار مي‌برند. معمولاً ابعاد سالن‌ها را (۲۱-۱۸)× ۶ متر با ارتفاع ۴/۵ متر در نظر مي­ گيرند كه اين ابعاد در واحدهاي مختلف متغير است. در سالن يك شيب ملايم به مقدار يك سانتي­ متر از ابتداي سالن به انتهاي آن و از كناره ­ها به سمت وسط سالن به مقدار ۲ سانتي­ متر جهت جلوگيري از تجمع آب در زمان شستشوي كف، وجود دارد.

قفسه بندي سالن پرورش قارچ:

استفاده از عرض ۱۴۰ سانتي‌متر و ۱۶۰ سانتي‌متر در كشور ما مرسوم است كه با سايز ۱۴۰ سانتي‌متر، كار كارگر داخل سالن راحت‌تر است ولي اغلب از سايز ۱۶۰ سانتي­ متر جهت افزايش سطح زير كشت استفاده مي‌كنند. البته با توجه به وضعيت عرض سالن و محدوديت‌هاي هر محل بايد جداگانه طراحي شود.

فاصله بين طبقات ۶۵ تا ۷۰ سانتي‌متر مناسب است كه كار كارگران راحت‌تر باشد و اختلاف حدود ۲۰ سانتي‌متر طبقه اول از كف سالن جهت شست‌وشو و نظافت در پايان هر مرحله كاري، لازم است.

در توليد قارچ، جنس قفسه بندي بسته به ميزان هزينه اي كه براي آن در نظر گرفته مي شود، متفاوت است؛ سازه پروفيل ساختماني با آهن سياه، لوله و پروفيل صنعتي را مي توان براي قفسه بندي در نظر گرفت.

معمولاً از سازه لوله بدليل هزينه نسبتاً مناسب نسبت به روش‌هاي ديگر، استقامت و مقاومت نسبت به روش‌هاي ديگر به علت نوع سازه و همچنين شكل‌پذيري به مراتب بيشتر استفاده مي شود.

هميشه قبل از راه اندازي سالن خود، آموزش دقيق و عملي پرورش قارچ دكمه اي بسيار حائز اهميت است به طوري كه شناخت دقيق از تك تك مراحل پرورش، دانستن شرايط محيطي و تنظيم صحيح آن، داشتن آگاهي لازم براي خريد تجهيزات و قفسه بندي و … مي تواند در موفقيت و افزايش عملكرد يك سالن پرورش قارچ نقش بسيار مهمي داشته باشد. دوره جامع عملي پرورش قارچ دكمه اي به صورت صفر تا صد، تمامي آنچه براي پرورش قارچ دكمه اي بايد بدانيد را در اختيار شما قرار مي دهد؛ لينك زير را از دست ندهيد.

مراحل توليد قارچ:

پس از ورود كمپوست به سالن پرورش قارچ، ۴ مرحله ريسه دواني در كمپوست، ريسه دواني در خاك پوششي، هوادهي و باردهي طي مي‌شود كه در هرمرحله دما، رطوبت و … سالن بايد كنترل شود.

۱- ريسه دواني در كمپوست:

اين مرحله ۱۴-۱۷ روز طول مي‌كشد. در اين مرحله دماي ۲۵ درجه سانتي گراد را براي ميسيليوم ها فراهم نموده تا در كمپوست رشد كنند و به‌اصطلاح به‌خوبي سفيد كند.

در اين مرحله رطوبت محيط حدود ۹۰ تا ۹۵% در نظر گرفته مي‌شود تا علاوه بر تأمين رطوبت مورد نياز كمپوست از خشك شدن نيز جلوگيري شود. در طول اين مدت بايد سطح كمپوست با روزنامه پوشيده شود و سطح روزنامه‌ها با آبپاش آبياري شود.

معمولاً ميزان Co₂ در اين مرحله در بستر ۵۰۰۰-۱۰۰۰۰ ppm مي‌باشد.

۲- ريسه دواني در خاك پوششي:

پس از سفيد شدن كمپوست، ادامه‌ي رشد رويشي ميسليوم ها بايد در خاك‌پوششي صورت گيرد. علاوه بر اين‌كه در اين مرحله عمل اختلاط كمپوست و خاك پوششي بايد صورت گيرد و شرايط محيطي لازم نيز بايد فراهم گردد. نحوه ي مخلوط شدن و زمان آن متفاوت است كه بسته به آن، عمل مخلوط شدن خاك و كمپوست را رافلينگ يا ككينگ مي گويند.

۳- هوادهي:

پس از سفيد شدن ميسيليوم ها در خاك پوششي، بايد از رشد رويشي ميسليوم جلوگيري كنيم و آن را وادار كنيم تا وارد فاز زايشي شود؛ به همين دليل هوادهي مي‌كنيم يعني دما و co2 را كاهش داده و شرايط محيطي ويژه‌اي براي ميسليوم ها فراهم مي‌كنيم تا وارد فاز زايشي و توليد اندام بارده قارچ شوند. در فاز زايشي اندام‌هاي باردهي قارچ در شرايط شوك دهي تشكيل مي‌شود و رشد مي‌كند و حفظ شرايط رشد ميسليوم و اندام‌هاي باردهي مهم‌ترين كاري است كه بايد انجام شود.

۴- باردهي:

پس از ۷ روز بعد از شوك دهي قارچ وارد مراحل ته سنجاقي و رشد و نمو اندام باردهي قارچ مي‌شود. با تشكيل اندام بارده، بايد شرايط را براي رشد و نمو آن فراهم كنيم تا تبديل به قارچ شوند.

دما، رطوبت و غلظت Co₂ از مهم‌ترين فاكتورهاي محيطي براي تشكيل اندام بارده قارچ هستند. بهترين دما براي تشكيل اندام بارده قارچ ۲۰ درجه سانتي گراد در كمپوست و دماي ۱۸ درجه سانتي گراد براي هوا مي‌باشد. غلظت Co₂ ناشي از ميزان توليد Co₂ از ميسليوم ها و ميزان Co₂ موجود در هواي تازه مي‌باشد. غلظت كل Co₂ براي تشكيل اندام بارده بين ۲۰۰۰-۶۰۰۰ ppm باشد.

برداشت قارچ ها در مرحله اول را فلش اول مي گويند. پس از برداشت اول با تميز كردن سطح بستر از قارچ هاي باقيمانده و آبياري مجدد، پين هاي فلش دوم شروع به رشد كرده و در نهايت برداشت دوم و سوم نيز خواهيم داشت كه به آن ها فلش دوم و فلش سوم گفته مي شود.