خاكدهي بستر كشت (Casing)

زمان اعمال خاك پوششي موقعي است كه ميسليوم به خوبي در كمپوست رشد كرده است كه معمولاً ۱۴ تا ۱۷ روز پس از مايه زني است. قبل از اعمال خاك پوششي، كيفيت كمپوست بايستي به صورت عيني بررسي شود و حضور مناطق مشكل‌دار چك شود.

ضرورت خاكدهي

پوشش سطح بستر كشت با خاك يكي از مراحل مهم در فرآيند توليد قارچ دكمه‌اي است. استفاده از خاك پوششي در حقيقت براي تبديل مرحله رويشي به مرحله زايشي بسيار ضروري است. پوشش بستر كشت با لايه‌اي از خاك پوششي به عمق ۳.۵ تا ۴.۵ سانتي متر ميكروكليماي ويژه ايجاد مي‌كند كه به توليد اجسام ميوه‌اي كمك مي‌نمايد. اين لايه از نظر خصوصيات تغذيه‌اي با كمپوست متفاوت است. خاك پوششي مي‌تواند مقدار زيادي آب در خود ذخيره كند و در موقع لزوم آن را در اختيار ميسليوم قرار دهد. علاوه بر اين، محيط ويژه‌اي در لايه خاك پوششي بوجود مي‌آيد كه براي توليد ميسليوم قارچ و همچنين ميكروارگانيسم‌هاي مورد نياز براي ميوه‌دهي قارچ مطلوب مي‌باشد. برخي از دلايل لزوم استفاده از خاك پوششي عبارتند از:

۱. خاك پوششي هيچ گونه غذايي براي ميسليوم قارچ دكمه‌اي فراهم نمي‌كند. لذا زماني كه ميسليوم قارچ دكمه‌اي با محيط فاقد مواد غذايي مواجه شود، توليد اندام باردهي تحريك مي‌شود.

۲. خاك پوششي رطوبت لازم را براي ميسليوم فراهم مي‌كند و از هدر رفتن رطوبت نيز جلوگيري مي‌نمايد. تحقيقات نشان داده است كه يك رابطه معني داري بين سطح تنش رطوبتي در خاك پوششي و تشكيل اندام باردهي وجود دارد. يك لايه خشك يا شور، مي‌تواند توليد را متوقف كند، درحاليكه تنش رطوبتي كم، تشكيل اندام‌هاي باردهي را بيشتر مي‌كند. توليد اندام باردهي در بستر كشتي كه خاك پوششي ندارد انجام نمي‌شود چرا كه تنش رطوبتي در سطح چنين بستر كشتي، بسيار بالا است.

3. خاك پوششي باعث استقرار اندام‌هاي باردهي مي‌شود.

4. ميكروارگانيسم‌هايي در خاك پوششي وجود دارند كه باعث فعال شدن ژنهاي عامل توليد اندامهاي زايشي مي‌شوند. گروهي از اين ميكروارگانيسم‌ها باكتري‌هايي از جنس سودوموناس (Pseudomonas putida)) مي‌باشند. بنابراين در هنگام پوشش بستر كشت بايستي از خاكي استفاده نمود كه تمامي‌چهار هدف گفته شده در بالا را برآورده سازد.

تصوير زير بستر آماده براي خاكدهي را نشان ميدهد. اين تصوير را يكي از همكاران در يكي از گروههاي مرتبط با توليد قارچ گذاشته بودند.

اثر خاك پوششي بر قارچها

نوع خاك پوششي اثر زيادي بر وزن قارچ و اندازه آن دارد. هر چه بافت خاك سنگين تر باشد، وزن قارچ‌ها سنگين تر خواهد بود. در خاك سنگين تعداد قارچها در واحد سطح كاهش پيدا مي كند، چون ميسليوم كمتري در خاك سنگين رشد مي كند. خاك سنگين به طور كامل توسط ميسليوم قارچ كلونيزه نمي شود. در نتيجه خاك ديرتر خشك مي شود. وقتي كه ميسليوم كمتري در خاك وجود داشته باشد، تعداد ته سنجاقي هاي كمتري در واحد سطح تشكيل مي شود.
از طرف ديگر در خاكهاي سبك، تعداد ته سنجاقي هاي زيادي در واحد سطح تشكيل مي شود. مهمترين مشكل تعداد قارچ زياد در واحد سطح اين است كه همه آنها به قارچ كامل تبديل نمي شوند و پين مردگي زياد مي شود. نكته مهم در انتخاب خاك پوششي اين است كه هميشه بافت آن ثابت باشد. يعني هر دفعه از يك تركيب جديد استفاده نشود چون با تغيير بافت و ظرفيت نگهداري آب آن، نحوه مديريت آن تغيير مي كند كه موضوعي مشكل ساز خواهد بود.
براي توليد قارچهاي با كيفيت، ثبات ميزان تبخير از خاك پوششي لازم است. زماني اين ثبات حاصل مي شود كه خاك پوششي به اندازه كافي حاوي فيبرهاي بلند باشد. اين فيبرها مانع از به هم پاشيدگي بافت خاك بعد از آبياري مي شوند. در خاك پوششي خشك، ميسليوم هاي ضعيف بهتر رشد مي كنند كه خصوصيت مطلوبي نيست. ولي در خاك مرطوب بيشتر ميسليومهاي قوي رشد مي كنند. اگر خاك پوششي خيلي ريز باشد (شني)، ميسليوم ها همه فضاي خاك را پر مي كنند و جايي براي ذخيره آب باقي نمي گذارند.
آزمايشات نشان داده است كه در خاك پوششي باكتريهايي هستند (سودوموناس پوتيدا)كه موجب القاي پين دهي در ميسليوم‌ها مي شوند. البته نقش هاي ديگري هم براي آن در نظر گرفته‌اند. بنابراين خاك پوششي را بهتر است استريل نكنيم ، بلكه پاستوريزه كنيم تا جمعيت اين باكتريهاي مفيد كاملا از بين نروند.

شور شدن خاك پوششي

حذف آلودگي‌هاي خاك پوششي

پيشگيري از انتقال بيماري مايكوگون

مشكلات تشكيل پين :

اكثر سالن داران در فصل پاييز و زمستان با مشكلات رشد و توسعه پين در فلاش اول روبرو هستند براي رهايي از اين مشكل بايد تبخير مناسب در سالنهاي پرورش بوجود آورند و از استفاده خاك دنس چسبيده كه تخلخل ناكافي دارد پرهيز نمايند. در صورت استفاده از خاك دنس و چسبنده بايد درMix مواد Cac-ing با خاك پوششي نهايت دقت را داشته باشند چون تركيب اصولي مواد Cac با خاك پوششي باعث اصلاح ساختار و ساختمان گشته و تبادل گازها را آسان مي نمايد و در نهايت باعث توسعه مناسب پين مي گردد.

در مرحله توسعه پين رطوبت نسبي از اهميت بسزايي برخوردار است كه بايد با كاهش آن به توسعه پين كمك كرد و اگر هواي ورودي به سالنها خيس و مرطوب باشد تفاوت رطوبت مطلق محيط بيرون و درون سالن حداقل ۲ گرم بوده و تهويه كافي برقرار باشد.

اشتباه ديگري كه اغلب قارچ كاران انجام مي دهند خاموش كردن يونيت هاي هواساز به دليل سردي هوا مي باشد كه در اين حالت رطوبت گيري و تبخير انجام نخواهد گرفت.

نتيجه : مراقب توسعه پين ها باشيد و اگر لازم است آنها را بشماريد براي اين كار قطعه اي از بستر را انتخاب كنيد.توسعه ناكافي پين ها در اين قطعه علامت و هشداري براي اقدامات به موقع مي باشد.

مقادير CO₂ در زمستان :

با پايين آمدن درجه حرارت محيط در زمستان ، رطوبت محيط يا به عبارت بهتر رطوبت نسبي محيط كاهش مي يابد بنابراين بايد مراقب خشكي هوا و ضرر و زيان آن باشيم .

در ماههاي زمستان اغلب با مشكلات غير ضروري كيفيت روبرو هستيم كه در نتيجه مصرف مقادير بالاي CO₂ پيش مي آيد قارچها براي رشد ، تبخير و تعرق انجام مي دهند و رطوبتي كه قارچها توليد مي كنند بايستي بوسيله دستگا ه هاي هواساز خارج شود. به هر حال در زمستان براي ادامه رشد ، رطوبت مورد نياز مي باشد اگر عليرغم رطوبتي كه توسط قارچها ايجاد مي شود رطوبت اضافي مورد نياز باشد نشانه اين است كه در هواي سرد يا خشكي كه بوسيله دستگاه هاي هواساز وارد مي شود ميزان CO₂ كم مي باشد.

يك قانون علمي مي گويد: به جاي تأمين رطوبت اضافي به مدت طولاني ميزان CO₂ را افزايش دهيد. افزايش ميزان CO₂ ، نياز به گرماي اضافي را كاهش داده و نياز به انرژي را در حد قابل توجهي ذخيره مي نمايد .

اگر از اين روش براي رسيدن به درجه حرارتهاي صحيح و رطوبت مناسب استفاده شود مطمئنا افزودن CO₂ تا ۲۰۰۰ PPM يا بيشتر در زمان رشد و وزن گيري قارچها مشكلي ايجاد نمي كند.

اما به ياد داشته باشيم كه ميزان اكسيژن (O₂) علاوه بر مقادير CO₂ به ميزان رطوبت هم ارتباط دارد.

به جاي هواي مرطوب مي توان از هواي خشك با ميزان CO₂ بالا استفاده كرد ميزان CO₂ را مي توانيم تا ۳۲۶ PPM در هر گرم هواي خشك بدون اينكه روي ميزان اكسيژن تأثير بگذارد افزايش دهيم .

چگونگي مديريت آبياري محصول قارچ : (Paul j.Wuest) How to Manage the Watering of a Mushroom Crop

كيفيت قارچ و سرعت توليد به وسيله عمق خاك ، رطوبت و آبياري تغيير مي كند، ظرفيت رطوبت اوليه خاك پوششي و همچنين چگونگي و زمان آبياريها ، تعداد پين ها و اندازه و كيفيت قارچ را تغيير مي دهند. آب و آبياري فاكتورهايي هستند كه كشت كارهاي خوب و متوسط را از هم جدا مي كند و ممكن است گيج كننده به نظر برسد اگر آبدهي روي هم رفته كاملا درك نشود يا انجام نشود ، قبل از رفتن به سراغ آبدهي تعداد جمله راجع به لايه هاي خاك پوششي جهت اين منظور بيان مي شود .

خاك پوششي: CASING

به طور نرمال عمق (اندازه گيري شده بعد از اولين آبدهي ) ۱-۱٫۲۵اينچ خاك پوششي جهت محصول قارچ كافي و مناسب است.

كشاورزان و مزارعي نيز هستند كه عمق خاك پوششي انها ۱٫۷۵-۲ اينچ مي باشد اما چنين عمقي در جاهاي كه “پيت ماس” به عنوان لايه مياني استفاده مي شود وجود دارد. اشتباه اصلي با لايه خاك پوششي عميق وجود ندارد اما با مديريت خوب هيچ نيازي به استفاده زياد از خاك نداريم ، خاك بيشتر يا عميق تر فاصله بين خاكدهي و برداشت را طولاني مي كند. در مورد خاكدهي مي توان بيشتر صحبت كرد ولي همين راهنمايي كلي جهت بدست آوردن يك محصول رضايت بخش كافي است.

آبدهي : WATERING

آبدهي خاك پوششي يك هنر مي باشد و در آن كشاورزان -۱ زمان آبدهي -۲ مقادير مورد نياز آب -۳ چگونگي به كارگيري آبدهي را بايد بدانند. توضيحات پايين به عنوان فاكتورهاي آبياري (به جاي جدول ) در نظر گرفته مي شوند.

چگونگي آبياري : HOW to APPLY water

قبل از بحث راجع به زمانهاي آبياري مهم است چگونگي به كارگيري آبدهي و عادت كاري شخص كه آبدهي مي كند را بدانيم . يك سرآبپاش كه سر آن آبدهي مي كند جهت آبياري قارچ مورد نياز است و مطلوب است كه سرآبپاش يك آب نرم و پودري داخل يك قوس خيلي بلند براي آبدهي اوليه توليد مي كند و عامل بالقوه آن جهت سيل كردن خاك به وسيله نيروي خاك حداقل باشد . يك سرآبپاش با ۷۵۰ – ۱۰۰۰ سوراخ در ۰٫۰۱ اينچ در قطر دايره كاملا مناسب براي اين كار مي باشد . اينكه چگونه يك شخص آبدهي را انجام ميدهد به آموزش اوليه و سطح نظارت بستگي دارد. برخي كشت كارهاي موفق تربيت و آموزش آبدهي پرسنل را با حركت ثابت از چپ به راست و از راست به چپ ، شايد ۳ عبور و در ۴ فوت از بستر، آبياري بستر از سطح . شخص يك الگوي حركت انجام مي دهد يك آهنگ ۱و۲ و۳را براي آبدهي دنبال كند . تجربه پيشنهاد مي كند كه استفاده از آهنگ در طي آبدهي يك تكنيك مي باشد يك مدير مي تواند ميزان آب داده شده را هدايت كند . بدين معني كه در طي شماره ۱ آب از راست به چپ هدايت شده و شروع در وسط بستر . بين شماره ۱و۲ سر آبپاش حركت داده مي شود از راست به چپ و كمي نزديكتر به كنار بستر و بين ۲و۳ حركت جارويي نهايي ايجاد مي شود و حتي نزديكتر به كناره بستر و ۳ در جهت عكس . هدايت آب از مركز به كناره بستر بدين معني كه شخص آبياري كننده و بايد سرآبپاش را در داخل يا خارج براي اطمينان از اينكه كل منطقه هدف آبياري مي شود حركت دهد.

پرورش دهندگان كند: Slow growers

اغلب پيش مي آيد كه رشد خيلي آهسته مي باشد به طوريكه اولين روز برداشت از فلاش ۱با ۲ روز تأخير صورت مي گيرد كه باعث تأثير روي فروش و سازماندهي كارخانه مي گردد.

اين تأخير ممكن است عــلل مختـلفي داشته باشد، تـأخير رشد يك معـيار از يك پروسه اي است كــه به آرامي پيش نمي رود . به طوريكه بالا بودن PH كمپوست كه سپس روي خاك هم كمپوست به صورت سياه ظاهر مي شود كه كمپوست غير فعال هم مي تواند مقصر باشد، اشتباهات پر مثل فشرده كردن خاك پوششي با الگوي بد و نامناسب آبياري و يا صدمه به ميسيليوم هنگاميكه كمپوست فاز III پر مي گردد و همچنين در طي رافلينگ. تأثير مثبت مي تواند در طي آخرين دوره آبدهي و قبل از كاهش دما (در هوادهي) معرفي مي گردد. اگر رشد دچار تأخير و اَفت شده شما هم سعي نكنيد آبدهي را به تأخير بيندازيد، توجه كنيد در طي ساكن شدن كمپوست آب كافي داده شود روش ديگر در سرد كردن دماي كمپوست به زير ۲۰ درجه نيايد. كمپوست را بمدت طولاني فعال نگه داريم.

كمپوست فعال : Compost activity

پرورش دهندگان اغلب در مراحل معين كشت با كمپوست فعال مواجه مي گردند كه اين مي تواند تأثير منفي روي توليد و كيفيت قارچ بگذارد به ويژه اگر براي مثال ، رطوبت خيلي زيادي از سطح خاك پوششي در حين هوادهي تبخيرشود.

كمپوستي كه اين نوع فعاليت (فعاليت بالا) را نشان مي دهد اغلب از لحاظ ساختماني خشك تر و زبرتر مي باشد، روش هايي جهت كاهش فعاليت زيادي مي تواند انجام بگيرد:

• از وزن پر خيلي بالا در سالنها و يا supplement (ماكزيمم ۹۰kg , Filling در هر متر مربع) جلوگيري كنيد
• در طي پر يا Filling حداكثر ۵ lit آب به ازاي هر متر مربع بدهيد (اگركمپوست زبر و خشك به نظر مي رسد).
• كمپوست را كمتر فشرده كنيد.
• مطمئن شويد كه كمپوست در فاز III حداقل ۱۶ روزه باشد.
• بعد از پر، بدون توجه به دماي كمپوست ، كمپوست را سرد كرده و دماي آن را زير ۲۴ C⁰ نگه داريد قبل ازاينكه Recovery يا ريشه دواني ميسيليوم آغاز شود ، به طوريكه درجه حرارت كمپوست در زمانيكه blow down شروع مي شود خيلي بالا نباشد. نبايد اجازه دهيم درجه حرارت كمپوست از ۲۷ C⁰ تجاوز كند.

درجه حرارت كمپوست در طي recovery :

بالا آمدن ريسه (Recovery) روي بسترها بعد از رافلينگ يا بعد از به كارگيري آخرين آب اغلب نامنظم مي باشد. براي تقويت ريسه Recovery اجازه دهيم تا دماي هوا با فن خاموش براي ۱۲ ساعت آخر تا ۲۳ C⁰ بالا برود. درجه حرارت كمپوست غالبا تا۲۸-۲۹ C⁰ بالا مي رود. هوادهي يا (blow down) با اين درجه حرارت بالاي كمپوست بدين معنا مي باشد كه مقدار زيادي رطوبت از سطح خاك پوششي از دست برود و اين از دست رفتن رطوبت به مدت طولاني قبل از اينكه دماي كمپوست به زير ۲۳C⁰ برسد صورت مي گيرد. خاك پوششي از ريسه هاي قارچ پر مي گردد. تشكيل پين و رشد زياد ميسليوم اغلب مشكل ساز بوده ودر طي فلاش II مشكلات كيفي به وجود مي آيد كه در نتيجه خاك پوششي خشك و باعث رشد خيلي زياد ميسيليوم مي باشد مطمئن شويد زمانيكه خاك پوششي براي آخرين بار آبياري مي شود دماي كمپوست تا ۲۴-۲۵٫۵ C⁰ پايين آورده شده باشد و ماكزيمم درجه حرارت هوا را در دوره (Recovery ) روي ۲۱ C⁰ تنظيم نمائيد. (اگر لازم است سيستم خنك كننده را فعال كنيد).

درجه حرارت هوا: Air temperature

در ساعات اوليه هوادهي ، دماي كمپوست ناديده گرفته مي شود و توجه كامل به دماي هوا اختصاص داده مي شود . گستردگي بيشتر ، درجه حرارت آهسته تر خواهد افتاد .بعضي وقتها حتي از ۲۱ C⁰ به ۲۰/۵ C⁰ در۵ روز اول ، به دنبال يك افت تدريجي به ۱۹ C⁰ قبل از فلاش اول اتفاق مي افتد. اگر تعداد زيادي پين ها توسعه يافته اند درجه حرارت را مجددا بالا ببريد . كنترل درجه حرارت رشد تا دو روز پيش از فلاش اول امكان پذير است . بعد از اين ، پين ها به حدي بزرگ هستند كه تحت تأثير قرار گيرند. در اين مرحله ، درجه حرارت كمپوست مي تواند كنترل شود ،

اما تنها قبل از اينكه درجه حرارت كمپوست مجددا شروع به بالا رفتن كند . قبل ازفلاش I ، درجه حرارت كمپوست ۲۱ C⁰ يا ۲۰/۵ C⁰ باشد قبل از اينكه شروع به بالا رفتن كند . دماي هــوا نياز داريم كـه تا ۱۸ C⁰ يا حتي ۱۶ C⁰ پايين آورده شود.

رطوبت سالنهاي رشد : Growing room humidity

در blow down (هوادهي) مقدار زيادي رطوبت از سالنهاي پرورش خارج مي شود. در ۵ روز اول و در طي پين زدن حفظ رطوبت بالاي ۹۵% مهم مي باشد كه اين امر مي تواند با خيس كردن منظم و مرتب ديوارها و كف سالنها حاصل شود. همچنين مطمئن شويد كه سرماي activated خيلي سريع نيست (درطي blow down) كه دريچه هوا خيلي سريع باز نمي شود . چون همان طور كه مي دانيم هواي سرد وارد شده داراي رطوبت كمي مي باشد. مي توان خيس كردن كف ، ديوارها را بعد از ۵ روز متوقف كرد . اجازه دهيد كف سالن به آرامي خشك شود. اطمينان كنيد كه RH به تدريج تا فلاش I به حدود ۸۹-۹۰% باشد.

كسري رطوبت: Moisture deficit

پاراگراف قبلي راجع به رطوبت نسبي صبحت مي دهد . چون رطوبت نسبي با دما ارتباط دارد و حتي مي توان گفت كه (RH) رطوبت نسبي ، در دماهاي بالا باعث تبخير و تعرق بيشتر مي شود . بنابراين ، افزايش رطوبت پين ها را نامطمئن خواهد كرد چون بين درجه حرارت محيط و كمپوست اختلاف كمي وجود دارد . نگهداري در يك رطوبت نسبي يكنواخت در اين درجه حرارت بالا باعث مي گردد هوا قادر به جذب رطوبت بيشتر ميباشد و بنا براين تبخير و تعرق افزايش مي يابد. كسري رطوبت مكررا مقدار رطوبت هوا را كه قادر به جذب و نگهداري آن در يك سطح باثبات است را محاسبه مي كند . (با تنظيمات RH) حتي در يك درجه حرارت بالا ، اين باعث تبخير و تعرق باثباتي در طي تشكيل پين مي گردد.

دي اكسيد كربن : CO₂

اگر چه دي اكسيد كــربن روي توسعه قارچ مؤثر مي باشد ، اما يك عامل فرعي در مقايسه با RH و درجه حرارت مي بـــاشد. افــزايش ميــزان CO₂ بدون تغيير درجـــه حرارت و RH تأثير زيــادي ندارد . در طي هوادهي يا CO_{2 ,}blow down بايستي از ppm 3000-5000 به ۱۲۰۰-۱۴۰۰ ppm قبل از فلاش I برسد . CO₂در روز اول مهم نيست، اما مهم است كه كاهش داده شود.

تأمين رطوبت از كمپوست يا خاك پوششي : Moisture supply from compost / casing soil

جابجايي رطوبت از كمپوست و خاك پوششي جهت حمل مواد غذايي از كمپوست به خاك پوششي ضروري مي باشد . آبياري كمپوست به راحتي رطوبت مورد نياز اين مرحله را تأمين مي كند . به عنوان يك معيار جهاني براي ۱kg قارچ ۲ ليتر آب لازم است و چــون ۹۲% قارچ را آب تشكيل ميدهد كـه تقريبا ۱ ليتر اب به رشد اختصاص داده مي شود و باقيمانده آب جهت فرآيند هاي نهايي تبخير و تعرق مصرف مي شود. نمايش جابه جايي رطوبت از كمپوست يا خاك پوششي به قارچ بسيار مشكل مي باشد و عمدتا به وسيله فشار در كمپوست و شرايط آب و هوايي (مكش) سالنهاي پرورش تعيين مي شود . تنها روش جهت اعمال هر تنظيم رطوبت (به جزء آبياري بيشتر يا كمتر ) اختلاف رطوبت بين كمپوست يا هوا مي باشد . اگر اين اختلاف رطوبتي بين هوا يا كمپوست زياد باشد باعث جابجايي بيشتر رطوبت و خروج آن از كمپوست يا هوا در مقايسه با اختلاف كمتر بين كمپوست و هوا مي گردد. اغلب مشكلات كيفي زماني پديدار مي گردد كه كشت كارها مي خواهند به دلايلي (مثلا مشكلات كارگري ) جلوي رشد را با پايين آوردن دماي هوا بگيرند اين باعث بالا رفتن دماي كمپوست يا هوا مي گردد به دليل اينكه رطوبت به داخل قارچ حمل مي شود. به عبارت ديگر(اگر رطوبت نسبي هم همين گونه باشد، يعني بالا باشد) كمبود رطوبت در سالن پرورش كم شده بنا براين هوا رطوبت كمتري را جذب مي كند . بديهي است اين نوع مداخله (تأمين رطوبت بيشتر و جذب رطوبت كمتر) باعث تهاجم بيشتر روي فرآيند تبخير و تعرق شده كه نتيجه آن كيفيت بد قارچ مي شود. به عكس اين قضيه افزايش درجه حرارت هوا تقريبا هميشه تأثير مثبت داشته به طوريكه رشد تند شده و رطوبت ، كمتر به قارچها فشار وارد مي كند و اگر رطوبت نسبي هواي سالن پرورش كم باشد مي تواند رطوبت نسبي بيشتري را به آساني جذب نمايد.

جذب رطوبت در سالنهاي پرورش : Moisture absorption in the growing room air

مرحله بعدي فرآيند تبخير و تعرق جذب بخار آب موجود در هوا به وسيله قارچهاي داخل سالنهاي پرورش مي باشد. اجازه بدهيد كه جذب رطوبت ادامه يابد و مهم است كه هوا اشباع نباشد مقايسه هوا با يك اسفنج به طور آشكار نشان مي دهد كه هواي اشباع شده نمي تواند رطوبت زيادي جذب نمايد.RH درجه اشباع بودن را نشان مي دهد يعني هوا شامل ۸۵% مقدار ماكزيمم رطوبت ممكن در يك دماي معين مي باشد . به طوريكه هوا با دماي بالاتر ظرفيت جذب رطوبت بيشتري را نسبت به هواي سردتر دارد يعني هوا با ۸۵% RH در يك دماي پايين قدرت جذب رطوبتي كمتري را نسبت به هوايي كه رطوبت نسبي آن ۸۵% و دماي بالاتري دارد را مي باشد . آشكار است كه ظرفيت جذب رطوبت نه فقط به رطوبت بلكه به دما هم بستگي دارد. در حقيقت دماي پايين بايستي با مقدار كمي رطوبت (RH) تركيب شود تا دما بالاتر رفته و رطوبت نسبي افزايش يابد. در اين روش هيچ گونه تغيير دمايي روي ظرفيت جذب رطوبت تأثير غير عمد نخواهد گذاشت .

نكروز يا فساد داخلي پايه قارچ :

نكروز داخلي پايه هنوز هم بعضي اوقات در مزارع ديده مي شود عامل آن باكتريايي بوده و باكتريهاي ايجاد كننده عبارتند از :

Pseudomonad tolaadsii , Pseudomonas fluorescens

در شرايط حاد به شكلي ديده مي شود كه اغلب بالارومگس سياريد (Sciarid) اشتباه گرفته است.

همچنين مي توان آن را به صورت دواير كوچك با رنگ قهوه اي كمرنگ در پايه مشاهده كرد . اگر قارچها را از وسط برش دهيم شما مي توانيد لكهاي باكتريايي را در پايه كلانك يعني جايي كه پايه شروع مي شود مشاهده نماييد.

نكروز مسري نبوده اما روي قابليت بازاريابي يا (Marketability) تأثير مي گذارد و هنگاميكه قارچها به اندازه پين هاي كوچكي هستند بوجود مي آيند.

روند تشكيل آن بدين شكل است كه وقتي فرآيند تبخير (evaporation) قطع مي گردد باعث مرگ پايه مي گردد و زمانيكه تبخير مجددا برقرار مي گردد. قارچه به رشد طبيعي خود ادامه مي دهند ولي علائم نكروز پايه به هنگام برداشت قابل مشاهده است.

با محدود كردن تبخير نمي توان از نكروز در طي رشد پين جلوگيري كرد اما با كاهش رطوبت هوا مي توان تا حد زيادي از اين مشكل پيشگيري نمود.

افزايش بيش از حد ميزان CO₂ در سالنها براي كاهش تعداد قارچها مي تواند منجر به نكروز گردد. براي كنترل اين مشكل هيچ روش شيميايي وجود ندارد.

كيفيت قارچ خوراكي منوط به :

۱- سورت بندي (هم سايز بودن قارچ در بسته ها و تناسب اندازه قارچ با بسته).

۲- رنگ قارچ

۳- سفتي قارچ (Hardness)

۴- طول پايه قارچ در بسته (۱/۳ طول پايه قارچ )

۵-درصد خاك (ناچيز)

۶- عدم وجود لكه هاي باكتريايي

۷- عدم وجود بيماريها

۸- طول نسبي باقي مانده پايه

۹- باقي گذاردن قارچهاي (Principle mushrooms)

۱۰- نظارت بر نحوه چيدن به روش Mother , Father ,Baby

۱۱- نظارت بر انجام Tinning مناسب در ۲ روز اول برداشت .

بسط و توسعه Spread

هزينه هاي برداشت يكي از كانون هاي اصلي توجه در خيلي از مزارع به هنگام پايين آمدن قيمت قارچ مي باشد. انرژي زيادي صرف آموزش صحيح تكنيك ها و روشهاي صحيح برداشت مي شود. تعداد زيادي از مزارع سرمايه گذاريهاي سنگيني روي اهداف برداشت انجام مي دهند مانند ماشينهاي چيدن اتوماتيك ، غالبا اين وسيله به خاطر برآورده كردن قوانين سالم و امن يك نياز مي باشد.يكي از عوامل مهم هزينه هاي برداشت را مي توان در كيفيت برداشت يافت كرد . اگر شما قادريد ، گستردگي و پراكندگي كافي قارچ و (stagger) در فلاشها به وجود آوريد، مي توانيد به آساني با ۳-۴ kg در ساعت در برداشت برنده شويد. آغاز پراكندگي و گستردگي با خاك نسبتا كلوخه اي و طريقه خاكدهي روي بستر انجام مي شود . در صورت انجام عمل رافلينگ كنترل گستردگي در لحظه فلاش اول آسان مي باشد. اما وقتي عمل رافلينگ صورت مي گيرد باز هم بسط و توسعه قارچ در فلاش ۱ تا ۵ روز غير استادانه و ناشيانه مي باشد . در مزارعي كه عمل رافلينگ انجام نمي گيرد براي ايجاد اين بسط و توسعه فلاش همواره كار بايك تناسب و نسبت از هواي بيرون و هواي سير كوله يك متد مي باشد. آبپاشي بسته به ميزان مواد Cacing هنوز هم به طور معمول ۳ الي ۵ روز انجام مي شود . اين بدان معناست كه ميسليوم مي تواند به خوبي توسعه يافته و زماني كه تقريبا به سطح خاك ميرسد پين زدن اتفاق مي افتد.تعداد پين ها عمدتا به وسيله درجه حرارت هوا تعيين مي گردد. زمانيكه تعداد كافي و به اندازه درشت پين به وجود آمد ، درجه حرارت را مي توانيد تا ۱۶ الي۱۷c⁰ كاهش دهيد. اگر بتوانيد زمانيكه دماي كمپوست به زير۲۰ c⁰ مي رسد برداشت را آغاز كنيد پس بسط و گسترش و پراكندگي تا ۵-۶ روز امكان پذير مي گردد. اگر يك فلاش ۱۸ kg مي تواند در عرض ۴-۵ يا ۶ روز برداشت شود پس يك سؤال واضح در مورد بسط و گسترش فلاش وجود دارد. قارچ هاي جدا و منفك آسانتر برداشت مي شوند، بنابراين قارچ چين ها زمان كمتري جهت تنك كردن قارچ هاي خوشه اي نياز دارند. به طور اتوماتيك گستردگي و پراكندگي خوب قارچ در فلاش I تقريبا همواره در فلاش II گستردگي خوبي را باعث مي شود.

استروما: پنبه‌‌اي شدن ميسيليوم‌ها

استروما در كنار بستر

استروماي شديد در سطح خاك پوششي كه مانع از نفوذ آب به خاك و مانع از تبادل هوا بين كمپوست و فضاي سالن مي شود.

كپك تارعنكبوتي يا داكتي ليوم

كپك تار عنكبوتي (Hypomyces rosellus) يا داكتي ليوم (Dactylium) به صورت لكه هاي سفيد روي سطح خاك پوششي ديده مي شود. اين كپك خيلي سريع روي سطح خاك پوششي را مي پوشاند. قارچ آلوده به اين كپك توسط تارهاي سفيد عنكبوتي پوشيده شده و پس از تضعيف به رنگ قهوه‌اي درآمده و در نهايت مي پوسد. تارهاي عنكبوتي اين بيماري به تدريج ضخيم شده و به صورت لايه ضخيمي در مي آيد. به مرور زمان اين تارها به رنگ ارغواني- قهوه اي در مي آيند و در نهايت به رنگ زرد مي گرايند. اسپورهاي اين قارچ به راحتي توسط باد و يا آبياري بستر قارچ به اطراف، پراكنده مي شوند. اين كپك همچنين توسط قطعات ميسليوم خود با چسبيدن به وسايل مورد استفاده و بدن و لباسهاي كارگران به راحتي به اطراف پخش مي شود.

آلودگي اوليه خاك پوششي به اين كپك، در زمان تهيه و تركيب اجزاي خاك اتفاق مي افتد، چون اين قارچ در خاك زندگي مي كند و به راحتي مي تواند به خاك پوششي منتقل شود. اگر اين بيماري دريك سالن وارد شود، اسپورهايش توسط باد به سالن هاي ديگر منتقل مي شود. علاوه بر اين، داكتي ليوم ممكن است توسط چسبيدن اسپورها و قطعات ميسليوم به كفشها و لباسهاي كارگران از يك سالن به سالن ديگر منتقل شود. همچنين ضايعات قارچ و كمپوست آلوده مي تواند منبع آلودگي از يك كشت به كشت ديگر شود. حشرات نيز از عوامل انتقال اين بيماري مي باشند.

رطوبت نسبي زياد و دماي بالاي سالن كشت بعد از اعمال خاك پوششي، باعث ترغيب رشد اين بيماري مي شود. بنابراين بايد دقت زيادي در كنترل شرايط محيطي سالن داشت. تجربه نشان داده است كه اگر خاك پوششي توسط اسپورهاي اين قارچ آلوده شود، علائم بيماري در فلاش آخر ظاهر مي شود، اما وقتي كه آلودگي توسط قطعات ميسليوم اين قارچ ايجاد شود، علائم بيماري قبل از فلاش اول، در زمان تشكيل ته سنجاقي‌ها ديده مي شود. غالبا اين بيماري بر روي ساقه هاي شكسته قارچها كه بعد از برداشت در بستر باقي مي مانند و يا بر روي قارچهاي مرده ظاهر مي شود.

روشهاي كنترل

سالن دار بايد مدام بستر كشت قارچ را كنترل كند تا به محض رويت اين كپك، به كنترل آن بپردازد. در صورت رويت آلودگي:

۱- روي لكه هاي آلوده نمك و يا چوش شيرين بپاشد و يا منطقه آلوده را با فرمالين ۲% اسپري كند و بلافاصله بعد از آن، منطقه آلوده را با آهك بپوشاند.

۲- رطوبت نسبي و دماي سالن را پايين بياورد.

۳- سيركولاسيون هوا را بيشتر كند.

علي رغم مباحثي كه مطرح شد، اين كپك، بر عكس مايكوگون، مشكل خيلي زيادي ايجاد نمي كند. معذالك، اگر جلوي آن گرفته نشود، مي تواند باعث كاهش عملكرد قارچ شود

مگس‌هاي قارچ

در منابع توصيف هر يك از اين گونه هاي مگس در حد جزئيات آورده شده است، كه به كمك آنها نوع مگس موجود در سالن يا مزرعه قارچ را مي توان تعيين نمود. شناخت دقيق نوع مگس لازم است چون روش كنترل ان بستگي به سيكل زندگي و خصوصيات رشد و نموي آن دارد.

مگس‌ها توسط بوي ناشي از كمپوست و ميسليوم هاي در حال رشد در سالن، از طريق هر گونه منفذي كه پيدا كنند، وارد سالن هاي كشت مي شوند و روي كمپوست و يا ميسليوم، خاك پوششي و يا اندام ميوه دهي تخم ريزي مي كنند. در شرايط مساعد، پس از گذشت ۱۰-۵ روز، از درون اين تخم ها، لاروهاي اين مگس ها بيرون آمده و با تغذيه از قارچ و ميسليوم و عوارض جانبي كه ايجاد مي كنند، خسارت زيادي به اندام ميوه دهي قارچ وارد مي نمايند. لاروها از ميسليوم هاي قارچ نيزتغذيه نموده و پين ها را گاز گرفته و مي جوند. پين هاي در حال رشد و قارچهاي جوان كه مورد حمله لاروها قرار مي گيرند، از قارچ هاي سالم كوچكتر بوده و قبل از رسيدن به بلوغ مي ميرند. خسارت به ميسليوم ها نيز قابل توجه است، چون منجر به تشكيل پين هاي قهوه اي و چرمي مي شود. علاوه بر اين قارچهاي جوان آلوده به لارو، داراي ساقه توخالي بوده و يا قبل از بلوغ مي ميرند. اين نوع خسارت بسيار گول زننده مي باشد. چون زماني اتفاق مي افتد كه جمعيت لاروها اينقدر زياد نيست كه باعث ايجاد سوراخ در ساقه قارچ شود. بنابراين مي تواند از ديد سالن دار، دور مانده و قابل تشخيص نباشد.

علاوه بر كاهش عملكرد ناشي از خسارت لاروها كه از ميسليوم تغذيه مي كنند، ظاهر قارچهاي آلوده نيز بدرنگ شده و بازار پسندي خود را از دست مي دهند. لاروها همچنين وارد اندامهاي ميوه دهي شده و در آن سوراخ و تونل ايجاد مي كنند كه قارچ را براي استفاده نامناسب مي نمايند.

در نتيجه آلودگي شديد توسط مگس ها در زمان بذر زني و يا رشد ميسليوم در كمپوست، كمپوست توسط تعداد زيادي از لاروها اشغال شده و لاروها از ميسليوم ها تغذيه نموده و به رشد خود ادامه مي دهند و در نتيجه مقدار زيادي مدفوع توليد مي كنند. در نتيجه مناطقي از كمپوست آلوده به حالت توده لجني با بوي گنديدگي درامده كه ميسليوم قارچ قادر به رشد در آن نيست.

مناطق پوسيده كمپوست و پين هاي پوسيده كه توسط لارها خسارت ديده اند، مكان مناسبي براي تكثير انواع كنه ها خواهند بود. كنه ها توسط مگس هاي بالغ به داخل سالن ها راه پيدا مي كنند. به طوري كه هر مگس مي تواند تا ۳۰ كنه را با خود به داخل سالن حمل كند. از آنجا كه كنه ها نيز معمولا ناقل بيماريهاي باكتريايي و ورتيسيليوم مي باشند، پخش آنها مي تواند به صورت ناخواسته انواع ميكروارگانيسم هاي مضر را در سراسر مزرعه و سالن پخش كند.

كمپوست آلوده به لارو مگس ها

تغذيه كنه ها از لاروهاي مگس هاي سياريد

تغذيه لارو ها از كمپوست و ميسليومها

كنترل مگس‌هاي قارچ

مگسها با پرواز و حركت از روي قارچهاي بيمار و نشستن بر روي قارچهاي سالم، انواع بيماري‌ها را پخش مي‌كنند. مگسهاي بالغ مي توانند اندامهاي تكثيري بيماري ورتيسيليوم و اسپور‌هاي قارچهاي رقيب را با خود حمل كنند. به اين طريق مگسهاي بالغ در مقايسه با لاروها، خسارت بيشتري به قارچها وارد مي كنند و اگر كنترل نشوند، كمپوستهاي جديد را به انواع بيماري ها آلوده خواهند كرد.

معمولا جمعيت مگسها در فصل تابستان و پاييز افزايش مي يابد. در طي اين فصول تكثير و مهاجرت مگسهاي فوريد (Phorid) به شدت زياد مي شود. اين مگسها در در اطراف منابع روشنايي بسيار فعال هستند و مي توانند براي قارچ چين ها مزاحمت ايجاد كنند.

بر خلاف مگسهاي فوريد، كه آفات فصلي هستند، سياريد ها مي توانند در تمام طول سال در مزرعه قارچ حضور داشته باشند و يكي از دلايلي كه اين مگسها به حشره كشها مقاوم مي شوند، همين است.

با استفاده از توري هاي مناسب، به طوري كه در هر سانتي متر مربع كمتر از ۱۶ منفذ داشته باشد، در ورودي ها و خروجي هاي هوا به محوطه مايه زني و سالنها، مي توان جلوي ورود مگسهاي بالغ را به محل مايه زني و بلوكه زني و همچنين سالن هاي كشت گرفت. خروجي هواي سالن چون بوي قارچ و كمپوست مي دهند، نسبت به ورودي هاي هوا، بيشتر مگسها را جذب مي كنند. بنابراين توجه بيشتري به نصب توري در خروجي هوا داشته باشيد. هرگونه منفذي در كنار دريچه هاي خروج هوا و دربها و ديوارها بايستي كاملا بسته شود. با استفاده از تله هاي نوري و كاغذي و تعويض روزانه آنها، تعداد مگسهاي وارد شده به سالن را ياد داشت كنيد تا در موثر بودن روش كنترل و توري هاي مورد استفاده، راهنماي شما باشد.

كيفيت كمپوست مورد استفاده نقش مهمي در شيوع و ميزان خسارت توسط مگس ها بازي مي نمايد. آزمايشات و تجربيات زيادي نشان داده است كه بين ميسليوم و مگسهاي سياريد رابطه آنتاگونيستي وجود دارد. كمپوستي كه به خوبي توسط ميسليوم پر شود، مگسهاي ماده را براي تخمريزي جذب نمي كند و حجم زياد ميسليوم در كمپوست، مانع از رشد لاروهاي مگس مي شود. بر عكس، ميسليوم ضعيف مكان مناسبي براي تخمريزي و رشد و نمو مگسها و لاروهاي انها مي باشد.

كمپوست تازه مايه زني شده را بايستي در چند روز اول ورود به سالن، به طريقي از مگسها دور نگه داشت. اين كار با رعايت بهداشت، نصب توري مناسب در ورودي ها و خروجي هاي سالن و استفاده معقول از حشره كشهاي مجاز بايد انجام شود. در شرايط خاص مي توان كمپوست را نيز با حشره كش تيمار نمود.

در موقع استفاده از حشره كش در كمپوست، مخلوط نمودن و توزيع يكنواخت سم در كمپوست بسيار مهم است، چون اثر حشره كش اساسا به سمپاشي تماميت كمپوست بستگي دارد. اگر قسمتهايي از كمپوست سمپاشي نشوند، آلودگي از آن قسمتها به بقيه قسمتهاي كمپوست سرايت خواهد كرد. سمپاشي كمپوست در زماني بايستي صورت بگيرد كه در خلال اسپاون ران، سم و ميسليوم با هم تماس پيدا نكنند، چون در اثر پاشيدن سم روي ميسليوم، سم بر رشد ميسليوم و تشكيل اندامهاي ميوه دهي قارچ اثر معكوس خواهد گذاشت. بنابراين ميسليوم و حشره كش نبايستي همزمان به كمپوست اضافه شوند. صرف نطر از فرمول سم، بايد آن را قبل از مايه زني با بذر قارچ، به كمپوست اضافه كرد. بدين طريق سطح ميسليوم به سم آغشته نخواهد شد. سمپاشي كمپوست، فقط كمپوست را در مرحله اسپاون ران حفاظت مي كند. عدم حفاظت بعد از خاكدهي مي تواند منجر به آلوده شدن خاك پوششي به مگس و در نتيجه خسارت به ميسليوم در سطح كمپوست و خاك پوششي شود.

تركيبات مورد استفاده در خاك پوششي و خاك پوششي آماده بايستي در اتاق تميزي نگه داري شوند. اگر حشره اي در خاك پوششي وجود دارد، خاك را بايد پاستوريزه و يا با فرمالين ضدعفوني كرد. در خلال آماده نمودن خاك پوششي و بعد از آن، براي كنترل لاروها، خاك بايد با ديفلوبنزورون (ديميلين) سمپاشي شود. در موقع سمپاشي خاك پوششي در مرحله آماده سازي آن، بايد سمپاشي و مخلوط نمودن سم با خاك يكنواخت و همه جايي باشد. براي سمپاشي، سم را ابتدا در آب حل نماييد و سپس به خاك اضافه كنيد. ديميلين را مي توان به روي خاك پوششي نيز اعمال نمود. در اينصورت بايد مطمئن شد كه سم به همه جاي خاك بخوبي نفوذ مي نمايد. ياداوري مي نمايد كه ديميلين در آب حل نمي شود، بنابراين در موقع استفاده از آن بايستي مدام آن را هم زد.

بعد از اعمال خاك پوششي، از ورود مگسها به سالن كشت بايستي جلوگيري شود. در صورت لزوم اسپري نمودن سالن با پرمترين توصيه مي شود. توليد و يا پخش دود در سالن نيز مانع از ورود مگسها به داخل سالن مي شود.

مگسهايي كه در زمان ميوه دهي ظاهر مي شوند، مي توانند با استفاده از دود و يا اسپري نمودن با تركيبات حاوي پيرتريد (Pyrethride) كنترل شوند، اگرچه استفاده مداوم از اين ماده منجر به بروز مقاومت در حشره مي شود. بايستي ياداوري كرد كه كنترل حشرات در خلال ميوه دهي، اگر با ديگر روشهاي كنترل همراهي نشود، خيلي موثر نيست و ممكن است فقط شكل ظاهري و بازارپسندي قارچها را حفظ كند. بنابراين يك مبارزه تمام عيار بر عليه اين آفت بايستي صورت بگيرد. لاروهاي بعضي از حشرات تحرك بالايي داشته و مي توانند در سرتاسر مزرعه پخش شوند. بنابراين از استفاده از يك ماده ضدعفوني كننده در حوضچه جلوي درب ورودي هر سالن فراموش نكنيد. در صودت لزوم از لباسها و وسايل تميز جداگانه براي هر سالن استفاده كنيد.

در پايان هر دوره كشت، همه لاروها بايستي توسط كوك اوت كمپوست و سالن از بين بروند. در فرايند كوك اوت لازم است دماي بالاي ۷۲ درجه به مدت بيش از ۳ ساعت به همه جاي سالن و قفسه ها برسد.

اگر كوك اوت امكان پذير نيست، كمپوست مصرف شده و سالن بايستي ضدعفوني شوند. همه كمپوست مصرف شده بايستي سريعا از مزرعه دور شود و سالن خالي توسط يك ماده ضدعفوني كننده به خوبي شستشو داده شود.

چگونه قارچ را انتخاب و نگهداري كنيم؟

قارچ هايي را كه سالم هستند و صدمه نديده اند (اوايل باز شدن ********رشان مي باشند)، بخريد.

پبهترين شيوه نگهداري از قارچ‌هايي كه از سلفون خارج شده‌اند اين است كه آنها را داخل پاكت‌هاي كاغذي قرار دهيد و در يخچال بگذاريد. قارچ‌ها را داخل كيسه فريزر نگذاريد چون به علت تعريق، زود‌تر نرم و فاسد مي‌شوند. قارچ‌ها تا چهار روز در يخچال سالم مي‌مانند اما بعد از آن تازگي‌شان را از دست مي‌دهند.

با قرار دادن قارچ ها در پاكت كاغذي مي توانيد تا يك هفته آنها را سالم نگه داريد.
قارچ ها را بايد ابتدا به آرامي تميز كرد و سپس شست. قارچ هاي پرورشي ممكن است خام هم خورده شوند، اما بيشتر قارچ ها را بايستي به شكل پخته مصرف كرد.
از قارچ ها به صورت تازه، كنسرو شده، خشك شده و فريز شده استفاده مي شود.
نكته قابل توجه اينكه: قارچ هاي وحشي را از اماكن قابل اطمينان خريداري كنيد، زيرا بعضي از قارچ هاي وحشي، سمي اند و مي توانند به سلامت قلب، كليه و كبد صدمه بزنند و حتي كشنده باشند.

قارچ يكي از سالم‌ترين مواد غذايي است كه مي‌تواند در تركيب رژيم غذايي مبتلايان به ديابت جاي گيرد. قارچ چربي و كلسترول ندارد، مقدار كمي هيدرات‌كربن را در خودش جاي داده و از لحاظ داشتن پروتئين در سطح خوبي قرار دارد. ويتامين، مواد معدني، آب و فيبر هم از ساير تركيبات موجود در قارچ هستند كه به سلامت هرچه بيشتر بيماران مبتلا به ديابت كمك مي‌كنند. قارچ‌ها انسولين طبيعي و آنزيم‌هايي دارند كه سبب شكسته شدن قند يا نشاسته موجود در غذاها مي‌شوند. علاوه بر اين قارچ‌ها تركيباتي دارند كه در بهبود عملكرد پانكراس، كبد و ساير غدد هورموني درون ريز تاثير دارند. با اين روند توليد انسولين و جريان يافتن آن در طول بدن تسهيل مي‌شود.

همه قارچ‌ها خوراكي نيستند و برخي از قارچ‌هاي غيرخوراكي و سمي مي‌توانند كشنده باشند، البته برخي از قارچ‌هاي خوراكي هم برحسب اينكه در چه بستري رشد مي‌كنند ممكن است سمي شوند، بنابراين هيچ وقت در محيط‌هاي طبيعي و جنگل‌ها با ديدن قارچ‌هاي به ظاهر خوراكي وسوسه نشود، مگر اينكه توسط فردي متخصص از بابت خوراكي بودن‌شان مطمئن شده باشيد.

شركت سپيد مزرعه صحرا