آفات قارچ خوراكي

آموزش و مشاوره پرورش قارچ

دوشنبه ۲۴ شهریور ۰۴

بيماري هاي قارچ دكمه اي : اندر حكايت كنه ها (mites)

 

بيماري هاي قارچ دكمه اي : اندر حكايت كنه ها (mites)

كنه

كنه‌ها، مانند ساير آفات، در جايي كه تمام اصول تكنيكي در تهيه كمپوست و كشت قارچ رعايت شود و اصول بهداشتي به دقت دنبال گردد، به ندرت در سالن كشت ديده مي‌شوند. از ميان تمام انواع كنه كه در طي مدت كشت قارچ، ممكن است با آن رو به رو شويم، تنها تعداد بسيار كمي از آنها به عنوان آفت براي قارچ محسوب مي شوند. برخي كنه‌ها از قارچ‌ها و باكتري‌هايي كه به مقادير فراوان در مواد آلي در حال پوسيدن زندگي مي‌كنند، تغذيه مي‌نمايند. انواع ديگر اين كنه ها، شكارچي هايي هستند كه عمدتا از نماتدها وساير كنه‌ها تغذيه مي‌كنند.

در مرحله ابتدايي تهيه كمپوست جمعيت زيادي از انواع كنه‌ها ممكن است در مواد اوليه يافت شوند زيرا در اين مرحله در كمپوست مواد غذايي براي تمام گونه‌ها تقريباً موجود مي‌باشد. اما درطي فاز اول كمپوست سازي و مرحله پاستوريزاسيون آن، همه كنه‌ها مي‌ميرند. به همين دليل ظهور كنه‌ها دريك مزرعه يا نشانه ضعف در تهيه كمپوست و يا پاستوريزاسيون نامناسب آن (نقص در زمان و يا شرايط دمايي پاستوريزاسيون) مي‌باشد. علاوه بر آن در صورتيكه كاه، كود يا كمپوست مصرف شده و بقاياي قارچ‌ها در نزديكي مزرعه نگهداري شوند، كنه‌ها به آساني مي‌توانند به داخل اتاق‌هاي پرورش راه يابند. در شرايط نامطلوب برخي كنه‌ها قادرند شكل خاصي به خود بگيرند كه هيپوپوز ناميده مي‌شود. كنه‌ها مي توانند براي مدت طولاني در اين حالت باقي بمانند. در حالت هيپوپوز بدن كنه چروكيده مي‌شود و با يك پوسته ضخيم كه آن را از محيط بيرون محافظ مي‌كند پوشيده مي‌شود. به كمك اندام‌هاي مكنده‌ هيپوپوز قادر است به اشياء در حال حركت مثل مگس‌ها يا جوندگان بچسبد و از اين طريق جا به جا شود. وقتي كه شرايط براي فعاليت‌هاي حياتي مساعد گردد، كنه‌ها باز مي گردند يعني هيپوپوزها پوست مي‌اندازند و حالت عادي خود را پيدا مي‌كند. كنه‌ها نه تنها از طريق مگس‌ها بلكه از طريق چسبيدن به لباس كاركنان، كفشها و يا ساير وسايل آنها قادرند به داخل سالن‌هاي كشت راه يابند.

كنه‌هاي گونه Tarsonemus myceliophagus كه آفت قارچ‌هاي خوراكي محسوب مي‌شوند آن قدر كوچك هستند كه با چشم غير مسلح قابل ديدن نيستند. اين كنه‌هاي براق به رنگ قهوه‌اي روشن، از هيف قارچ‌هاي خوراكي و بسياري ديگر از قارچ‌هاي رقيب از قبيل قارچ سبز زيتوني، تريكودرما و پنيسيليوم تغذيه مي‌كنند. زماني كنه‌ها به مقدار فراوان در ماده اوليه وجود داشته باشند، انتهاي پايه قارچ خوراكي را مي‌جوند كه در نتيجه پايه قارچ مدور شده و قارچ رنگ قهوه‌اي مايل به قرمز پيدا ميكند.

با اين كه بر خلاف اكثر كنه‌ها و حشرات، كنه‌هاي گونه Tarsonemus myceliophagus تقريبا به كندي تكثير مي‌شوند (يك كنه ماده معمولا ًدر طي سه هفته هر ۲۴ ساعت يك تخم مي‌گذارد). مقدار خسارتي كه آنها به محصول درحال رشد وارد مي كنند بستگي به زمان و ميزان آلودگي دارد. اگر جمعيت زيادي از كنه ها در مرحله بذر زني وارد كمپوست شوند، عواقب فعاليت آنها به مراتب جدي‌تر خواهد بود.

كنه هاي قرمز فلفلي (گونه‌هاي Pygnophorys) از قارچ‌هاي رقيب (عموماً تريكودرما) تغذيه مي‌كنند به همين دليل حضور آنها نشان دهنده كمپوست ضعيف و بي‌كيفيت مي‌باشد. اين نوع كنه‌ها خيلي سريع تكثير مي‌شوند. يك كنه ماده قادر است در طي ۵ روز تا ۱۶۰ عدد تخم بگذارد. با وجود اينكه كنه‌هاي قرمز فلفلي آفت قارچ خوراكي نيستند، اما انتشار كپك هاي سبز را نه تنها در اتاق‌هاي آلوده بلكه در تمام مزرعه تسريع مي‌كنند. علاوه بر آن در تعداد زياد، ظاهر بازار پسندي قارچ‌ها را خراب مي‌كنند و احساس ناخوشايندي ايجاد مي‌كنند و گاهي اوقات حتي سبب ايجاد آلرژي براي قارچ چينان مي‌گردند.

براي كاهش شانس انتشار تريكودرما توسط كنه‌هاي قرمز فلفلي، بسياري از پرورش دهندگان قارچ محل‌هاي آلوده را با شعله گاز و نمك يا دستمال كاغذي آغشته به ماده ضدعفوني كننده تيمار مي‌كنند اما تمام اين اقدامات تنها جلوي افزايش سريع جمعيت كنه را مي‌گيرد. مشكل تنها با استفاده از كمپوست با كيفيت بالا قابل حل مي‌باشد.

كنه‌هاي ساپروفيت شفاف و بي‌رنگ جنس Tyrophagus Spp ، Caloglyphus spp ، Histiostoma گاهي اوقات روي قارچ خوراكي قابل رويت هستند. بر خلاف گونه‌هاي كنه‌اي كه قبلاً ذكر شدند اين كنه‌ها كمي بزرگتر هستند و حركت كندتري دارند و از آنجايي كه كنه‌ها از بقاياي گياهي در حال پوسيدن تغذيه مي‌كنند تنها در كمپوستي كه به خوبي تهيه نشده است و براي رشد ميسليوم قارچ مناسب نيست، يافت مي‌شوند.

كنه‌هاي شكارچي Parasitus fimetorum ،Digamasellus fallar ‌ ، Arctoseius Cetratu ‌ ممكن است در اتاق‌هاي پرورش يافت شوند. اين كنه‌ها اندازه بزرگتري دارند و سريع‌تر از ساير كنه‌ها حركت مي‌كنند. اين كنه‌هاي شكارچي از نماتد‌ها، كنه‌هاي كوچك‌تر و تخم و لارو ساير آفات قارچ خوراكي تغذيه مي‌كنند. بنابراين در مراحل مختلف كشت قارچ، حشرات مفيدي محسوب مي‌شوند اما از طرف ديگر وجود كنه‌هاي شكارچي نشان دهنده حضورمنبع غذايي آنها مي‌باشند كه در واقع نشانه حضوركنه‌هاي بيشتر و آفات ديگر مي‌باشد. اين امر به نوبه خود به معني اين است كه نقصي در مرحله تهيه كمپوست و يا پاستوريزاسيون آن و يا مشكلاتي در وضعيت بهداشتي در مزرعه وجود دارد. بر خلاف اين واقعيت كه كنه‌هاي شكارچي براي قارچها مفيد هستند، براي كاركنان ايجاد ناراحتي مي كنند. زيرا به آساني به لباس و دست‌هاي آنها مي‌چسبند و احساس ناخوشايندي ايجاد مي‌كنند. هر گاه كنه‌هاي شكارچي ظهور پيدا مي‌كنند توصيه مي‌شود كه تمام بسته كمپوست براي رديابي منبع تغذيه كنه‌ها بازرسي شود و اقداماتي براي كنترل آفات واقعي قارچ در نظر گرفته شود.

اقدامات عمومي براي جلوگيري از ظهور همه انواع كنه‌ها در طي پروسه كشت قارچ

كنه بر روي قارچ دكمه اي

۱- كمپوست سازي با كيفيت بالا و پاستوريزاسيون مناسب كمپوست به منظور دستيابي به يك محيط انتخابي براي رشد ميسليوم قارچ

۲- رعايت شديد اصول بهداشتي در مزرعه

۳- كنترل مگس‌ها و ساير انتقال دهندگان كنه

۴- تميز كردن كامل تمام ماشين آلات، ادوات و اتاق‌هايي كه در طي مرحله بذر زني و ريسه دواني مورد استفاده قرار گرفته‌اند.

۵- بخاردهي اتاق‌ها(كوك اوت) در انتهاي هر دوره كشت با حرارت مورد نياز (مي‌بايست اطمينان پيدا كرد كه دما در تمام اتاق رشد و در تمام سطوح و قفسه‌ها به سطح مورد نياز رسيده است تا هر گونه احتمال زنده ماندن كنه‌ها از بين برود).

۶- استفاده ازمواد ضدعفوني كننده براي تميز كردن تمام سطوح و ملزومات مورد استفاده در طي كار.

۷- حذف سريع كمپوست مصرف شده از مزرعه.